Reporter programında bu hafta Ukrayna’nın doğusunda cephenin her iki tarafında nabzı tuttuk ve çatışmanın taraflarını dinledik.

Ukrayna’nın doğusundaki Donetsk hayalet bir şehri andırıyor. Sadece birkaç dükkan açık. Bankalar ve iş yerlerinin çoğu kapalı, kapıları mühürlenmiş. Kent halkı çatışmalar nedeniyle evlerini terk etmiş.

Belarus’un başkenti Minsk’te 5 Eylül’de taraflar arasında ateşkesin ilan edilmesi ve rehinelerin değiş-tokuşunu öngören barış memorandumu imzalanmıştı. Ancak taraflar arasında sık sık silahlı çatışmalar meydana geliyor. Taraflar da ateşkesin ihlal edilmesi konusunda birbirlerini suçluyor.

Kömür madenciliği ve ağır sanayi bölge ekonomisinin omurgasını oluşturuyor. Maden ocaklarının çoğu ise çatışmalarda hasar görmüş ya da yıkılmış durumda. Donetsk’in banliyölerinden Trudivske’de bulunan kömür madeni de onlardan biri.

Tesisin müdürü Sergey Maltsev üretimi durdurma kararı aldı: “2 Ağustos’ta yoğun bir bombardıman daha oldu ve sonra da bombardıman durmadı. Bu yüzden de insanlar madene inmeye korkuyordu. İşçiler 15 Ağustos’a kadar buraya çalışmaya geliyorlardı ancak ben bir şef olarak onları madene göndermeye cesaret edemiyordum çünkü bombardıman altında işçiler madende mahsur kalabilirlerdi ve onları oradan çıkaramazdık.”

1580 maden işçisinden 200 kadarı hala burada çalışıyor. Ancak onların görevi artık tesisteki hasarı tamir etmek. Bu madencilerden Gregory Kalugin de vardiyasının ardından her zamanki gibi evine dönüyor.

Çatışmalara ve şiddet olaylarına rağmen evlerini terk etmeyip hala burada yaşayanlar da var. Ukrayna’nın doğusundaki Rusya yanlısı ayrılıkçılar tarafından tek taraflı olarak ilan edilen Donetsk Halk Cumhuriyeti’nin silahlı grupları, bölgesi halkına olası yeni bir bombardıman yapılacağında uyarıda bulunuyor.

Gregory bu kabusun en kısa sürede bitmesini istiyor: “Ben farklı görüyorum. Burası ne Rusya ne de Ukrayna. Burası Ukrayna ve Rusya ile iyi ilişkileri olan ayrı bir ülke. Burası tampon bölge olsun, Ukrayna’nın hayalini kurduğu gibi bir toprak parçası olsun.”

Trudivske ve bölgedeki maden, Rusya yanlısı ayrılıkçılar tarafından tek taraflı olarak ilan edilen Donetsk Halk Cumhuriyeti’nin kontrolü altında bulunuyor.

Ayrılıkçı silahlı gruplar Ukrayna’nın denetimindeki Mariinka bölgesine birkaç kilometre uzaklıkta yer alan kontrol noktalarındaki askerler ile zaman zaman çatışıyor.

Mariinka’ya varıp, Ukrayna’ya ve ayrılıkçılara ait kontrol noktalarını geçtikten sonra taraflar ağır silahlarıyla ateş açtı. İki ateş arasında kalan bölge halkı ise korku dolu anlar yaşadı: “Çocuklarımız burada oyalanıyor, okula gidemiyorlar. Orada bir okul yıkıldı. Burada bir okulun da camları kırıldı, okul yok, çocuklar okula gidemiyor. Tanrıya şükürler olsun ki elektriğimiz var ama doğal gazımız, suyumuz yok. Sadece hayatta kalmaya çalışıyoruz. Gidip mal almak için bir aracımızın olması güzel. Ancak genelde ne Donetsk Halk Cumhuriyeti’nin ne de Ukrayna’nın umurundayız, hiç kimse bizimle ilgilenmiyor. Açıkçası onların bize ihtiyacı yok.”

Cephe hattı Donetsk’e giden ana yol boyunca uzanıyor. Donetsk’e giderken Ukrayna ordusuna ait binaları görebilirsiniz. Askerler yaşanan çatışmalar nedeniyle oldukça gergin.

Komutanları iki askerinin önceki gece Rusya yanlısı ayrılıkçıların saldırısında yaşamını yitirdiğini ifade etti: “Ukrayna ordusunda görev yapan bir subay, bir baba, bir oğul, bir eş, bir komutan olarak cevap vereceğim. Zengin insanların siyasi ve mali sorunlarını çözmek için ödüyor olduğumuz bedel çok ağır, bu haksızlık.”

Donetsk’ten Ilovaisk’a ve oradan da Mariupol’a gittik. Bu cephenin her iki tarafına yapılan bir yolculuk.

Donetsk yakınlarındaki Ilovaisk kasabası geçtiğimiz Ağustos ayında şiddetli çatışmalara sahne oldu. Çatışmada yüzlerce Ukraynalı asker ayrılıkçı güçler tarafından öldürüldü. Ardından Ukrayna güçleri geri çekilmek zorunda kaldı.

Bu, bölgedeki şiddet olaylarının dönüm noktasıydı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de Ukrayna sınırındaki binlerce Rus askerinin geri çekilmesini emretti.

Mariupol kenti Azak Denizi üzerinde bulunan bir liman kenti ve Metinvest bölgenin en büyük çelik üreticisi. Kent Ukrayna ordusunun kontrolünde bulunuyor.

Bölge halkı gidişattan endişe ediyor:

“Ben ve arkadaşım farklı. Ben Ukrayna’yı destekliyorum, o ise Rusya’yı tutuyor. Tamamen farklı düşünüyoruz ama arkadaşız, konuşuyoruz, karşılıklı olarak birbirimizi anlıyoruz.”

“Bu aslında Rusya için değil, ben de buna karşıyım. Kan dökülmesine karşıyım.”

“Mariupol’de, Ukrayna’da ve Donetsk bölgesinde barıştan yanayız. Ukrayna’nın bir parçası olmamızı istiyorum.”

“Aslında buna katılıyorum. Ben şahsen Metinvest’te çalışıyorum. Novorossiya gerçekleşirse iflas edenler olacağını, insanların parasız kalacağını düşündüğüm için ben de buna karşıyım.”

Mariupol’e 40 kilometre uzaklıkta Azak Tabur Üssü bulunuyor. Burası Ukrayna İçişleri Bakanlığı‘na bağlı küçük bir paramiliter yapı.

Onlar kendilerini Ukrayna’ya sadık milliyetçiler olarak nitelendiriyor ve Kiev’deki politikacılara pek güvenm