Pergamon (stgr. Πέργαμον Pérgamon, łac. Pergamum) – miasto w starożytnej Myzji, w Azji Mniejszej, stolica państwa pergameńskiego, współcześnie stanowisko archeologiczne w pobliżu miasta Bergama w Turcji, położonego poniżej starożytnego akropolu. W 2014 roku stanowisko zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Założenie miasta przypisywane jest Eolom i datowane nawet na VIII w. p.n.e. Wchodziło w skład imperium Aleksandra Wielkiego. Po jego śmierci, w Pergamonie władzę sprawował Lizymach, który rozbudował i wzmocnił fortyfikacje miasta, które służyło mu za skarbiec. Zdobyty podczas walk o władzę (wojny diadochów) skarb ukrył w mieście. Wojsko Lizymacha zostało pokonane przez Seleukosa w bitwie pod Kuropedion w lutym 281 p.n.e. Lizymach zginął podczas bitwy a pozostawiony przez niego dla obrony Pergamonu Filetajros Pergameński jeszcze w 282 p.n.e. opanował akropol i ogłosił się władcą miasta i sprzymierzeńcem Seleukosa.
Filetajros, założyciel dynastii Attalidów, władał Pergamonem do 263 p.n.e., a po jego bezpotomnej śmierci miasto odziedziczył jego bratanek Eumenes I. Kolejnym władcą był jego adoptowany syn Attalos I, który w 240 p.n.e. nad Kaikos pokonał Galatów i ogłosił się królem Pergamonu. Rządy Attalosa I zapoczątkowały znaczny rozkwit i zasięg terytorialny królestwa pergameńskiego a 205 p.n.e. doprowadził do przymierza z Rzymem. Największy rozkwit miasta nastąpił za panowania Eumenesa II, spadkobiercy Attalosa I.
Od 133 p.n.e., na mocy testamentu Attalosa III miasto przeszło pod panowanie Rzymian, jako stolica rzymskiej prowincji Azji.
Pergamon należał do najpiękniejszych miast hellenistycznych i był wspaniałym przykładem urbanistyki hellenistycznej. Za panowania dynastii Attalidów rozbudowano akropol pergameński, położony na wzgórzu o wysokości 300 m. Rozplanowanie licznych budowli i siatka ulic nawiązywały do ukształtowania terenu a całość otaczały mury obronne. W skład kompleksu wchodziły m.in.:
wielka Biblioteka Pergamońska (druga po Bibliotece Aleksandryjskiej), której budowę rozpoczął Attalos I. Zbiory biblioteki liczyły ok. 200 000 zwojów);
teatr dla 10 000 widzów. Rozwiązanie architektoniczne budowli wzorowane jest na teatrach greckich. Widownia została wbudowana w strome zbocze i rozbudowana mocno wzwyż na wąskim wycinku koła (ukształtowanie zbocza nie pozwoliło na wybudowanie typowej widowni opartej na planie zbliżonym do półkola);
świątynia Dionizosa znajdowała się poniżej teatru, pozostały z niej nieliczne fragmenty;
świątynia Ateny Polias, zbudowana na tarasie w sąsiedztwie biblioteki;
dziedziniec z propylejami;
pałac królewski i arsenał;
słynny Wielki Ołtarz Zeusa (pergameński ołtarz) poświęcony Zeusowi i Atenie, zbudowany w II wieku p.n.e. dla uczczenia zwycięstwa nad Galatami. Elementy ołtarza zostały odkryte przez Carla Humanna i wywiezione za zgodą sułtana do Berlina, gdzie został zrekonstruowany w Muzeum Pergamońskim. Na tarasie akropolu pozostała jedynie podbudowa ołtarza;
gimnazjon o wymiarach 200 na 150 m.