"Tam anh chiến Lữ Bố" là câu chuyện kinh điển về sức mạnh của "chiến thần" Lữ Bố, song nhiều quan điểm hiện đại cho rằng, tất cả là một trù liệu bài bản của một con người. Điển tích là thần thoại pha lẫn kỳ mưu?

Điển cố "Tam anh chiến Lữ Bố" trong tiểu thuyết "Tam Quốc diễn nghĩa" được đánh giá là một trong những câu chuyện truyền kỳ, khiến cho "chiến thần" Lữ Bố vang danh thiên hạ. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều ý kiến phản biện cho rằng, thần thoại "Lữ Bố một mình chọi ba huynh đệ Lưu - Quan - Trương" chỉ là một kế hoạch hoàn hảo, mà tác giả không ai khác chính là Lưu Bị.Bối cảnh điển tích trên diễn ra khi 18 lộ chư hầu Quan Đông do Viên Thiệu làm minh chủ khởi binh thảo phạt gian thần Đổng Trác.

Lữ Bố võ nghệ cao cường, liên tục giết các tướng liên quân Phương Duyệt, Mục Thuận, chém cụt tay Vũ An Quốc, đả bại Công Tôn Toản, từ đó mới dẫn tới màn Bố đối đầu với Lưu - Quan - Trương. Cho đến ngày nay, vấn đề gây tranh cãi lớn nhất trong câu chuyện "tam anh chiến Lữ Bố" là liệu thực tế có phải Quan Vũ - Trương Phi liên thủ cũng không thắng được Lữ Phụng Tiên?

Có phân tích cho rằng, Quan Vũ - Trương Phi là những nhân vật "võ nghệ phi phàm, phẩm đức hơn người", do đó trong trận chiến với Lữ Bố, Quan - Trương không "đánh hội đồng" mà triển khai đội hình "hàng dọc" để... xa luân chiến. Trong các cuộc đối đầu thời cổ đại, trận chiến đấu giữa các danh tướng thường được mô tả trong sử liệu Trung Hoa cổ tịch "hàng trăm 'hiệp' là chuyện bình thường".

Như vậy, có thể thấy việc Quan - Trương đánh với Lữ Bố mới ngoài 30 hiệp, đồng nghĩa với cuộc đấu này mới chỉ "mào đầu". Đây là thời điểm mà Lưu Bị nhảy vào vòng đấu.

Thêm một nghi vấn được đặt ra, đó là Lưu Bị có tác dụng gì trong trận chiến này, khi mà Quan Vũ và Trương Phi hợp sức cũng chỉ "đánh ngang tay" với chiến thần? Các học giả hiện đại cho rằng Lưu Bị thực tế, với tầm nhìn của mình, đã thấy Quan - Trương đang đứng trước cơ hội rất lớn để kết liễu Lữ Bố, nếu cuộc đấu tay ba tiếp diễn, và Bị vào cuộc để... thả Lữ Bố chạy thoát.

Quan Vũ và Trương Phi mới đấu với Lữ Bố được 30 hiệp, thắng bại còn chưa phân. Nếu Lưu Bị thực sự muốn tiêu diệt Bố thì chỉ cần chờ đợi khi thời cơ chín muồi để tham chiến, chứ không cần vội vã nhảy vào ngay khi đôi bên bất phân thắng bại.

Trên lý thuyết, "Tam anh chiến Lữ Bố" không đem lại bất cứ lợi ích nào cho quân Quan Đông, trong khi Lữ Bố vốn từ "một đánh hai không bại" trở thành "một địch ba an toàn rút lui", đã khiến Bố không hổ danh "Chiến Thần".

Trừ khi, Lưu Bị buộc phải tính toán đến những khả năng tổn thất lớn hơn nếu Lữ Bố thiệt mạng. Trong chiến dịch thảo phạt của quân Quan Đông, chiến công trảm Hoa Hùng được xem là thắng lợi đầu tay của Quan Vân Trường và là màn ra mắt của Lưu Bị.

Song chiến tích trên cũng có thể đã khiến các lộ chư hầu nảy sinh ác cảm và nhận thức Lưu Bị như một mối đe dọa tiềm ẩn, dẫn đến khả năng bị trừ khử sớm.